Tía tô tác dụng tán hàn giải biểu, trị cảm sốt, cũng là vị thuốc hỗ trợ trị COVID-19.
Người bệnh COVID-19 đa phần có biểu hiện sốt, ho đờm khó thở do nhiều dịch ứ đọng phổi. Do đó việc điều trị khó khăn và thời gian phục hồi lâu, tỷ lệ tử vong cao. Tía tô không chỉ là rau gia vị quen thuộc, không chỉ dùng đi kèm với nhiều món ăn ngon mà còn có tác dụng hỗ trợ điều trị COVID-19.
Theo y học cổ truyền, tía tô có vị cay, tính ấm. Tác dụng tán hàn giải biểu, lý khí hòa doanh, an thai, giảm co thắt cơ trơn phế quản… Trị cảm sốt. Tía tô còn được là thuốc giảm ho, giảm đờm, ức chế virus phát triển. Tía tô thúc đẩy khí huyết, tân dịch đến toàn thân. Bên trong thì đi vào các tạng phủ, kinh lạc; ngoài đi tới, bì mao, cơ nhục.
Giai đoạn mới mắc, người bệnh biểu hiện ho sốt ớn lạnh nghẹt mũi, ho đờm (ngoại tà phần biểu):Một số phương thuốc có tía tô
Bài thuốc:
Lá tía tô 50g -100g ăn sống; hoặc rửa sạch, xay ép nước uống.
Cháo tía tô: Gạo mới 200g, lá tía tô 50g, hành hoa 20g, gừng tươi 10g, gia vị vừa đủ nấu cháo. Khi cháo chín múc ra tô sau cho tía tô, hành hoa, gừng vào. Ăn khi cháo còn ấm.
Công dụng: Bổ chính khử tà. Trị ho sốt, ớn lạnh, nghẹt mũi, ho đàm khó thở.
Cháo tía tô bổ chính khử tà. Trị, ho sốt, ớn lạnh, nghẹt mũi, ho đàm khó thở.
Người bệnh ho đờm nhiều, sốt nhẹ sợ lạnh, sổ mũi nghẹt mũi (đàm thấp uất trệ kinh phế)
Bài thuốc "Hạnh tô tán": Lá tía tô 14g, hạnh nhân 12g, cát cánh 12g, tiền hồ 10g, chỉ xác 10g, trần bì 10g, bạch linh 14g, bán hạ chế 10g, sinh khương 12g, cam thảo 4g, đại táo 12g. Sắc uống.
Tác dụng: Ôn tán giải ngoại tà, tuyên phế hóa đàm. Trị ngoại tà sơ nhiễm sốt nhẹ phế khí không thông, đờm thấp ứ trệ phế kinh. Bài thuốc giúp người bệnh COVID-19 giảm bớt ho khó thở, giúp khí huyết tuần hoàn. Ngoài ra còn hỗ trợ tạng phổi và toàn thân tốt hơn, tăng cường chức năng hô hấp.
Kiêng kỵ: Không dùng cho người sốt cao, ho khan, ho không có đờm.
Phụ nữ có thai ho đờm nhiều, buồn nôn (do tỳ hư can khí nghịch)
Bài thuốc "Thuận can ích khí thang gia vị": Tô diệp12g, thục địa 20g, đương quy16g, bạch thược16g, bạch truật 12g, mạch môn 12g, đảng sâm12g, phục linh 14g, sa nhân 6g, thần khúc 12g, tô tử 10g, trần bì 12g. Sắc nước uống.
Gia giảm: Nếu người nóng thêm hoàng cầm 12g.
Tác dụng: Kiện tỳ hòa trung, thuận can hóa trệ, tiêu đàm. Tỳ sinh huyết, can hòa huyết, điều hòa huyết mạch, đàm thấp tự tiêu, người bệnh dễ thở hơn. Bài lại có tô diệp giải biểu lý khí hòa doanh, an thai, vừa tiêu đàm vừa giải ngoại tà mà giữ thai nhi vững chắc.
Bài thuốc vừa bổ khí huyết tăng cường kháng thể, giảm ho đàm khó thở, hỗ trợ điều trị COVID-19. Bài dùng được cho cả trẻ em người cao tuổi, hoặc sau khi bệnh lui vẫn ho đàm mệt mỏi đau tức ngực sườn.
Kiêng kỵ: Không dùng cho chứng ôn tà sốt cao miệng khô khát, chứng tỳ vị thực nhiệt, đại tiện táo.
Tía tô – vị thuốc tốt cho phụ nữ có thai ho đờm nhiều, buồn nôn…
Tía tô Phụ nữ có thai ho đờm nhiều, buồn nôn
Người bệnh ho đờm nhiều, cảm sốt, bụng đầy đau (ngoại tà nội khí trệ):
Bài thuốc "Hương tô ẩm": Tô diệp 20g, hương phụ 14g, trần bì 14g, cam thảo 12g. Sắc uống.
Tác dụng: lý khí giải biểu hóa đàm. Trị chứng cảm sốt sợ lạnh, ho đàm nhiều, tức ngực, bụng đầy đau, ợ hơi, ăn chậm tiêu. Bài còn dùng cho người bị COVID-19 sau khi bệnh lui vẫn ho đờm nhiều, bụng đầy chậm tiêu do nội khí trệ.
Kiêng kỵ: không dùng cho chứng phế âm hư ho khan, sốt cao, miệng khô khát đại tiện táo.
Người bệnh ho đờm, cảm sốt nghẹt mũi, sợ lạnh tiêu hóa kém (tỳ phế khí hư đờm thấp)
Bài thuốc "Sâm tô ẩm": Tô diệp 20g, nhân sâm 12g, bán hạ 12g, chỉ xác 12g, cát cánh 12g, cát căn 12g, tiền hồ 12g, bạch linh 12g, trần bì 12g, mộc hương 8g, cam thảo 8g, sinh khương 12g. Sắc uống.
Tác dụng: Ích khí giải biểu, hóa đàm, cầm ho, tuyên phế. Dùng tốt cho người già, trẻ em vốn tỳ phế khí hư, bị ngoại tà cảm sốt, nghẹt mũi, ho đờm, bụng đầy ăn kém. Bài thuố còn có tác dụng tăng cường vận hóa cho tạng tỳ tạng phế. Từ đó giảm ho đàm khó thở trong điều trị COVID-19, nhất là người béo.
Kiêng kỵ: không dùng cho người ôn tà đang sốt cao, phế nhiệt miệng khô khát, đại tiện táo.
Người bệnh ho suyễn, ho đàm khó thở, bụng đầy chậm tiêu (tỳ thận khí hư)
Bài thuốc "Tô Tử giáng khí thang": Tô tử 16g, trần bì 10g, đương quy 14g, tiền hồ 12g, quế nhục 6g, chế bán hạ 12g, hậu phác 8g, chích thảo 6g, sinh khương 10g. Sắc uống.
Tác dụng: giáng khí hóa đàm, định suyễn, ôn thận. Trị ngoại tà xâm phạm vào phế, phế khí bế tắc không thông, tân dịch trong phế uất lại thành đờm.
Bài dùng tốt cho người bệnh COVID-19 thể nhẹ hoặc sau khi khỏi còn ho đờm nhiều, khó thở.
Kiêng kỵ: không dùng cho chứng phế nhiệt ho khan, miệng khô khát. Người đại tiện táo, mắc chứng ngoại tà đang sốt cao không dùng.
Tô tử (hạt tía tô) là vị thuốc trong bài "Tô tử giáng khí thang" dùng tốt cho người bệnh COVID-19 thể nhẹ hoặc sau khi khỏi còn ho đờm nhiều, khó thở.
Người bệnh ho, khó thở, đờm nhiều, tức ngực (phế khí nghịch)
Bài thuốc "Tam tử dưỡng thân thang": Tô tử (hạt tía tô) 12g, bạch giới tử (hạt cải canh) 12g, la bặc tử (hạt cải củ) 12g. Tất cả sao vàng tán dập, bỏ túi vải sắc uống.
Tác dụng: Giáng khí, hóa đàm, bình suyễn. Trị các chứng viêm đường hô hấp, viêm phế quản cấp và mạn tính, ho đờm nhiều.
Bài thuốc dễ uống dễ sử dụng, giúp người bệnh COVID-19 giảm ho bớt khó thở. Bài còn giảm khí nghịch, giảm đờm thấp huyết ứ, ngoài biểu cũng như trong nội tạng, cơ nhục đều hiệu quả. Hoặc dùng tốt cho người bệnh COVID-19 sau khi bệnh lui vẫn còn ho đờm khó thở.
Kiêng kỵ: Không dùng cho chứng phế nhiệt ho không có đờm, chứng âm hư người gầy nóng, chứng ôn tà sốt cao.
Trên đây là một số bài thuốc cổ phương có tía tô chủ trị giúp giảm ho đờm, khó thở, tăng cường chính khí trong điều trị COVID-19. Tuy nhiên tía tô chỉ có tác dụng hỗ trợ, những trường hợp nặng cần khám điều trị chuyên khoa.